Documentaire Hans van Manen: van oud naar jong richt zich niet op een breed publiek

Een ode aan het repeteren en werken van dansers; hopend dat het publiek ziet hoe keihard werken het is. Dat is de visie van regisseur Joost van Krieken als het gaat om zijn nieuwe documentaire: Hans van Manen: van jong naar oud. Maar na het kijken van de documentaire blijkt die vooral bedoeld te zijn voor een publiek met veel kennis van dans.

Stempel

Hans van Manen: van oud naar jong werd voor het eerst op 4 april 2021 op NPO 2 uitgezonden. De documentaire gaat over het Nationale Ballet dat zes weken lang de vroegere hoogtepunten instudeert van de oude maestro Hans van Manen. De regisseur Joost van Krieken is niet nieuw in de culturele wereld. Hij is namelijk eindredacteur van NTR Podium dans en klassieke muziek en heeft meerdere korte dansfilms gemaakt. In 2014 beschreef van Krieken in Dans Magazine de werkzaamheden van NTR Podium: “Wij houden het dansveld in de gaten en proberen het te stimuleren zodat het op televisie komt. We willen aan een groot publiek laten zien: dans is fantastisch.”
Is zijn nieuwste documentaire wel geschikt voor een groot publiek? Het is de eerste grote documentaire die Joost van Krieken heeft geregisseerd en dat is te zien. Hij weet veel van dans, maar neemt aan dat zijn publiek ook deze kennis heeft.
De voice-over vertelt bijvoorbeeld in het begin van de documentaire dat Hans van Manen een enorme stempel heeft gedrukt op de dans in Nederland. Maar welke stempel is dit? Het publiek komt niet te weten wat Hans van Manen nou echt voor de dans heeft betekend.

Begrijpen wat je ziet

Op een gegeven moment repeteren twee dansers de pas de deux Déjà vu, maar je ziet tegelijkertijd op de achtergrond een ander persoon meedansen. Begrijpt het ‘grote’ publiek wel waarom die persoon daar danst? In de danswereld is het vanzelfsprekend dat er een understudy meedanst, voor het geval de hoofdroldanser uitvalt.
Floor Eimers, balletdanseres bij het Nationale Ballet, vertelt in de documentaire over de impact van corona op hun carrière. Eimers zegt dat ze niet de uren maken die ze normaal maken. Maar wat is dan normaal? De regisseur heeft al keuzes gemaakt in het delen van bepaalde informatie, waarbij hij ervan uitgaat dat de kijker al weet hoe een danser dagelijks traint.

Meerdere verhaallijnen

In de documentaire Hans van Manen: van oud naar jong worden verschillende verhaallijnen getoond. Het gaat over Hans van Manen, maar ook over ballet tijdens corona. Hoe zit dit bij andere documentaires over ballet? In 2018 kwam de documentaire Dancer op Lowlands uit (BNNVARA, geregisseerd door Evelien Vehof). In die documentaire is duidelijk te zien hoe de hoofdpersoon, balletdanser Sergei Polunin, zich voorbereidt voor een show op Lowlands en wordt een deel van zijn carrière verteld. De kijker wordt haast bij de hand genomen en krijgt een duidelijk verhaal te zien. In Hans van Manen: van oud naar jong is dit minder zichtbaar. In de kortere documentaire Van die wapperende voeten (geregisseerd door Stef Snakkers en Ruben Leter) volgen we het verhaal van de 13-jarige Hana. Zij is vanuit Noorwegen naar Nederland verhuisd om bij het Nationale Ballet te dansen. Ook hier wordt één verhaal verteld: hoe Hana en haar moeder omgaan met de druk om te presteren.
Ook zit er in een verschil tussen perspectief. De documentaire Hans van Manen: van oud naar jong gaat over een choreograaf en de andere twee gaan over de dansers.

Balletten van Hans van Manen

De dansen die door het Nationale Ballet worden gerepeteerd zijn heel abstract, dat is waar Hans van Manen voor staat. Van Manen combineert namelijk ballettechnieken met moderne dans. De kijker wordt niet geïnformeerd over deze vormen van dans. De regisseur van de documentaire gaat bij het publiek al uit van een bepaalde kennis van dans. We krijgen wel een goed beeld van repeterende dansers, hun harde werken en toewijding. Maar de betekenis van deze dansen is niet helemaal duidelijk. Er is twijfel over of deze documentaire voor een breed publiek geschikt is.

Titel: Hans van Manen: van oud naar jong
Regisseur: Joost van Krieken
Release datum: 4 april 2021
Duur: 48:58